Phần II Cơ sở lý luận và thực tiễn

ch c năng, nhi m v có hi u qu hơn trong công tác c a h [12].

M c tiêu chung c a ñào t o là s d ng t i ña ngu n nhân l c hi n có và nâng

cao tính hi u qu c a t ch c thong qua vi c giúp cho ngư i lao ñ ng hi u rõ hơn

v công vi c, n m v ng hơn v ngh nghi p c a mình m t cách t giác hơn v i thái

ñ t t hơn cũng như nâng cao kh năng thích ng c a h v i các công vi c.

Các phương pháp ñào t o: Có nhi u phương pháp ñ ñào t o, m i m t

phương pháp có cách th c th c hi n, ưu như c ñi m riêng mà các t ch c c n cân

nh c ñ l a ch n cho phù h p v i ñi u ki n công vi c, ñ c ñi m v lao ñ ng và v

ngu n tài chính c a mình, c th :

- ðào t o trong công vi c là phương pháp ñào t o tr c ti p t i nơi làm vi c,

trong ñó ngư i h c s h c ñư c nh ng ki n th c, k năng c n thi t cho công vi c

thông qua th c t th c hi n công vi c và thư ng là dư i s hư ng d n c a nh ng

ngư i lao ñ ng lành ngh hơn. Nhóm này bao g m các phương pháp như:

+ ðào t o theo ki u ch d n công vi c ñây là phương pháp ph bi n dùng ñ

d y các k năng th c hi n công vi c cho h u h t các công nhân s n xu t và k c

m t s công vi c qu n lý. Quá trình ñào t o b t ñ u b ng s gi i thi u và gi i thích

c a ngư i d y v m c tiêu công vi c và ch d n t m , theo t ng bư c v cách quan

sát, trao ñ i và h c h i và làm th cho t i khi thành th o dư i s hư ng d n và ch

d n ch t ch c a ngư i d y.

+ ðào t o theo ki u h c ngh là ñào t o b t ñ u b ng vi c h c lý thuy t trên

l p, sau ñó các h c viên ñư c ñưa ñ n làm vi c dư i s hư ng d n c a công nhân

lành ngh trong m t vài năm.

+ ðào t o theo kèm c p và ch b o: Phương pháp này dùng ñ giúp cho các

cán b qu n lý và các nhân viên giám sát có th h c ñư c các ki n th c k năng c n

thi t cho công vi c trư c m t và công vi c cho tương lai thông qua s kèm c p ch

b o c a nh ng ngư i qu n lý gi i hơn.

- ðào t o ngoài công vi c là phương pháp ñào t o trong ñó ngư i h c ñư c

tách kh i s th c hi n các công vi c th c t .Các phương pháp ñó bao g m:

+ C ñi h c

t p



các trư ng chính qui. Các ñơn v có th c cán b ñ n h c



các trư ng d y ngh ho c qu n lý do các B , ngành ho c do Trung ương t



ch c. Phương pháp này ngư i h c s ñư c trang b tương ñ i ñ y ñ các ki n th c



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



4



lý thuy t l n k năng th c hành phương pháp này t n nhi u th i gian và kinh phí

ñào t o

+ Phương pháp ñào t o qua h i ngh h i th o. ðây là hình th c h c viên có th

th o lu n theo t ng ch ñ dư i s hư ng d n c a ngư i lãnh ñ o nhóm qua ñó h c

ñư c nh ng ki n th c và các kinh nghi m c n thi t.

+ ðào t o theo ki u chương trình hóa v i s giúp ñ c a máy tính. ðây là

phương pháp ñào t o k năng hi n ñ i. Ngày nay các chương trình vi t s n trên ñĩa

m m máy tính ngư i h c ch vi c th c hi n theo các hư ng d n c a máy tính. Phương

pháp này có th s d ng ñ ñào t o r t nhi u k năng mà không c n có ngư i d y.

+ ðào t o theo phương th c t xa. Là phương th c mà ngư i d y và ngư i

h c không tr c ti p g p nhau t i m t ñ a ñi m và cùng th i gian mà thông qua

phương ti n nghe nhìn trung gian. Phương pháp này có ưu ñi m ngư i h c có th

ch ñ ng b trí th i gian h c t p cho phù h p v i k ho ch c a cá nhân ngư i h c

xa ñ a ñi m cũng có th tham gia ñư c khóa h c chương chình ñào t o có ch t

lư ng cao. Phương pháp ñào t o này ñòi h i các cơ s ñào t o ph i có tính chuyên

môn hóa cao, chu n b bài gi ng và chương trình ñào t o ph i có s ñ u tư l n.

+ ðào t o theo ki u phòng thí nghi m. Bao g m các cu c h i th o h c t p

trong ñó s d ng các k thu t như bài t p tình hu ng, mô ph ng trên máy tính ho c

là các bài t p gi i quy t v n ñ . ðây là phương pháp ñào t o hi n ñ i nh m gúp

ngư i h c th c t p gi i quy t các tình hu ng gi ng như trên th c t . Phương pháp

ñào t o theo mô hình hóa hành vi, k năng x lý công văn gi y t …

Trong cùng m t ñơn v th i gian, lao ñ ng lành ngh bi u hi n

c p b c k thu t (ñ i v i công nhân) và



tiêu chu n



tiêu chu n nghi p v viên ch c nhà nư c



t c là tiêu chu n v trình ñ h c v n, chính tr , t ch c, qu n lý... ñ ñ m nh n các

ch c v , công vi c ñư c giao[20].

2.1.1.2. Các y u t liên quan ñ n ho t ñ ng ñào t o

Quy trình ho t ñ ng phát tri n ñào t o có c u trúc ph c t p bao g m nhi u nhân

t khác nhau như: m c tiêu - n i dung - phương pháp, phương ti n - hình th c t ch c

- phương pháp ñánh giá, môi trư ng h at ñ ng d y - h c và hai nhân v t cơ b n là giáo

viên và ngư i h c. Có th nói, quá trình ñào t o là quá trình th c hi n ñ ng th i và

tương h (tương tác) các ho t ñ ng d y (c a giáo viên) và ho t ñ ng h c (c a ngư i



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



5



h c) ñ th c hi n các nhi m v , n i dung ñào t o và hư ng t i ñ t m c tiêu ñào t o

trong các môi trư ng và ñi u ki n d y h c c th . Theo “C m nang nâng cao năng l c

qu n lý nhà trư ng” thì quá trình ñào t o bao g m sáu nhân t ch y u sau:

- M c tiêu ñào t o



MT



- N i dung ñào t o



ND



- Phương pháp ñào t o



PP



- L c lư ng ñào t o



GV (giáo viên)



- ð i tư ng ñào t o



HS (h c sinh)



- Phương ti n, thi t b d y h c



TB



Ba nhân t m c tiêu ñào t o, n i dung ñào t o và phương pháp ñào t o liên k t

ch t ch v i nhau, quy ñ nh nhau và h tr nhau. Chúng có m i quan h v i m c

tiêu phát tri n kinh t - xã h i, tr ng thái ti n b v văn hóa, khoa h c, công ngh .

Chúng t o ra cái lõi c a quá trình ñào t o (hình 2.1).

MT



PP



ND



Hình 2.1 Quan h gi a m c tiêu, n i dung và phương pháp ñào t o

Ba nhân t l c lư ng ñào t o (giáo viên), ñ i tư ng ñào t o (h c sinh),

phương ti n - thi t b d y h c là l c lư ng v t ch t hi n th c hóa ñư c, m c tiêu

ñào t o, tái t o, sáng t o, sáng t o n dung ñào t o và phương pháp ñào t o.

HS



GV



TB

Hình 2.2 Quan h gi a giáo viên, h c sinh và thi t b d y h c



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



6



Có th sơ ñ hóa m t cách t ng quát m i liên h tương tác gi a 6 y u t trên

b ng cách g n k t hình 2.1 và hình 2.2 v i nhau t o thành hình 2.3

MT

HS



GV



PP



ND

TB



Hình 2.3 M i quan h gi a 6 nhân t c t lõi c a quá trình ñào t o

Trong 6 nhân t trên thì m c tiêu ñào t o, n i dung ñào t o và phương pháp

ñào t o ñư c xem là 3 trong 4 thành t c a chương trình ñào t o. Thành t th tư

c a chương trình ñào t o là cách th c ñánh giá k t qu ñào t o.

Trong quá trình phát tri n ñào t o trong giai ño n hi n nay luôn ñư c nâng cao

v i s lư ng ngư i h c tăng lên v quy mô và ki n th c ñ ñáp ng v i nhu c u lao

ñ ng trí th c c a xã h i

Phát tri n ñào t o ñã t o ra ngu n lao ñ ng có ch t lư ng như: trình ñ , ki n

th c, tay ngh ñáp ng v i nhu c u c a xã h i. Trong xu th phát tri n kinh t như

hi n nay thì s thay ñ i c a ngu n lao ñ ng là r t quan tr ng do ñó vi c ñào t o

càng có vai trò quan tr ng ñ ñáp ng cho s thay ñ i v cơ c u kinh t .

Các ði u 35 và 41, Lu t Giáo d c 2005 cũng quy ñ nh: Chương trình giáo d c

(ñ i h c ho c ngh nghi p) th hi n m c tiêu giáo d c (ñ i h c ho c ngh nghi p); quy

ñ nh chu n ki n th c, k năng, ph m vi và c u trúc n i dung giáo d c (ñ i h c ho c

ngh nghi p), phương pháp và hình th c ñào t o, cách th c ñánh giá k t qu ñào t o

ñ i v i m i môn h c, ngành h c, trình ñ ñào t o c a giáo d c (ñ i h c ho c ngh

nghi p); b o ñ m yêu c u liên thông v i các chương trình giáo d c khác[27].

2.1.1.3.Các lo i hình, hình th c ñào t o trong các cơ s ñào t o

Tăng qui mô ñào t o ñ ñáp ng nhu c u v nhân l c c a s phát tri n kinh t

xã h i là m t ch trương kiên ñ nh c a ð ng và Nhà nư c ta trong nhi u năm nay.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



7



Nhu c u nhân l c trình ñ cao theo ñà phát tri n c a kinh t -xã h i nư c ta ngày

càng kh ng ñ nh s ñúng ñ n c a ch trương ñó. M c khác, nhu c u ñư c h c c a

ph n ñông dân chúng trong hoàn c nh sinh ho t và cu c s ng không có ñi u ki n

theo h c t i các trư ng ñ i h c truy n th ng ñã hình thành hình th c ñào t o t xa,

không t p trung, ñào t o theo ñ a ch . “ða d ng hóa các lo i hình ñào t o ñ t o

ñi u ki n cho ngư i dân ñư c h c hành” là m t trong các n i dung c a xã h i hóa

giáo d c c a ð ng ta.

ðào t o chuyên nghi p, ñào t o ngh , ñào t o t p trung, ñào t o chính quy,

không chính quy ñ u hư ng t i m c tiêu là ñ ng hành cùng doanh nghi p và ñáp

ng nhu c u th c ti n c a xã h i. Luôn ñ t tr ng tâm ñào t o ngu n nhân l c có

trình ñ chuyên môn sâu phù h p v i n n kinh t m i, ñây là hình th c ñào t o hi u

qu và cũng là ñ nâng cao ch t lư ng ñào t o làm y u t chính y u ñ không

ng ng nâng cao trình ñ cho sinh viên.

2.1.2. Khái ni m v phát tri n ñào t o

Theo ð ng Bá Lãm (2003), Phát tri n ñào t o: Là quá trình h c t p nh m m ra

cho các cá nhân nh ng công vi c m i d a trên nh ng ñ nh hư ng tương lai c a t

ch c[14].

Ba b ph n h p thành c a Giáo d c - ñào t o và phát tri n ngu n nhân l c là

c n thi t cho s thành công c a t ch c và s phát tri n ti m năng c a con ngư i.

Vì v y, phát tri n và ñào t o ngu n nhân l c bao g m không ch ñào t o, giáo d c

và phát tri n ñã ñư c th c hi n bên trong m t t ch c, mà còn bao g m m t lo t

nh ng ho t ñ ng khác c a phát tri n và ñào t o ngu n nhân l c ñư c th c hi n t

bên ngoài: h c vi c, h c ngh , các ho t ñ ng d y ngh [21].

Phát tri n ñào t o theo nhu c u xã h i

Khái ni m “ðào t o theo nhu c u xã h i” có th ñư c hi u theo 2 cách: th

nh t, các ñ i h c ph i ñào t o ñúng các ngành ngh mà xã h i có nhu c u và không

ñào t o th a, tránh gây lãng phí. Th hai, có th hi u ñào t o ñáp ng nhu c u xã h i

là trình ñ sinh viên khi t t nghi p ph i ñáp ng ñư c mong ñ i c a ngư i s d ng.

ð i v i HS - SV sau khi t t nghi p ph i ñáp ng ñư c mong ñ i c a ngư i s



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



8



d ng lao ñ ng (v ki n th c, tay ngh , thái ñ hành vi), t c là Nhà trư ng ph i cho

“ra lò” nh ng lô s n ph m ñúng như ñã ñ t hàng. Nhưng th c t Nhà trư ng

không có cơ ch ñ nh n ñư c các ñơn ñ t hàng như v y, mà n u có nh n ñư c các

ñơn ñ t hàng cũng khó có th ñáp ng ñư c, n u chưa nói ñ n yêu c u ñ t hàng

(chuyên môn, tay ngh , k năng, thái ñ ) c a các t ch c s d ng lao ñ ng l i quá

ña d ng (không th nào nhà trư ng th a mãn ñư c h t)[24].

V y khái ni m t ng quát nh t c a nhu c u ngư i h c có ý nghĩa gì ñ i v i

nh ng ngư i làm chương trình ñào t o. Rõ ràng r ng nh ng bi u hi n s r ng hơn

nhi u so v i khái ni m nhu c u c m th y ho c nhu c u bi u l . Trong khi ngưòi ta

thư ng nói r ng ngư i h c là năng ñ ng và ch ñ ng có g ng ñ t ñư c nh ng m c

tiêu và ñáp l i b ng nh ng kinh nghi m, thì không có b t c cái gì ñ ch ra r ng

nhà trư ng nên t ch i giúp ñ cho ñ n khi cá nhân ngư i h c ý th c ñư c ho c

bi u l nhu c u c a mình. Ngư c l i, ngư i giáo viên là ngư i có trách nhi m ñ

nghiên c u ngư i h c và giúp ñ ngư i ñó tho mãn nh ng nhu c u mà b n thân

ngư i ñó chưa (ho c không) nh n th c ñư c, và giúp h hi u bi t sâu s c hơn v

m c tiêu h c t p.

Như v y m c tiêu c a ñánh giá nhu c u là m c tiêu kép: (1) ð xác ñ nh nhu

c u c a ngư i h c trong b i c nh nhu c u c a m t xã h i r ng l n mà CTðT hi n

t i không ñáp ng ñư c. (2) ð t o ra cơ s cho vi c ñ i m i CTðT ñ kh c ph c

t i ña nh ng n i dung chưa ñáp ng nhu c u. Vi c ti n hành ñánh giá nhu c u

không ph i là m t ho t ñ ng ñơn l và nh t th i mà là ho t ñ ng thư ng xuyên và

thư ng kỳ[11].

ðào t o theo nhu c u xã h i có nghĩa là ph i ñào t o nh ng gì mà xã h i c n,

ch không ph i ñào t o nh ng gì mà nhà trư ng có.

T ng h p nh ng khái ni m nêu trên ta có th hi u phát tri n ñào t o theo nhu

c u xã h i là vi c phát tri n công tác ñào t o ngu n nhân l c theo c chi u r ng (v

quy mô, s lư ng, cơ c u ngành ngh ) và c chi u sâu (v ch t lư ng) theo nh ng

yêu c u c a xã h i trong cơ ch th trư ng hi n nay. Nói ng n g n là ñào t o theo

hư ng chuyên sâu xu t phát t c u c a th trư ng lao ñ ng c a các doanh nghi p,



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



9



cơ s và công ty v c trình ñ , chuyên môn, k năng nh m ñáp ng t t nh t yêu

c u s d ng lao ñ ng c a các ñ i tư ng s d ng lao ñ ng.

2.2. Phát tri n ñào t o theo nhu c u xã h i

2.2.1.Khái ni m v nhu c u, nhu c u ñào t o

2.2.1.1.Khái ni m nhu c u

Theo t ñi n Vi t Nam, Nhu c u là mong mu n c a cá nhân, ñơn v , t ch c,

qu c gia hay qu c t v m t ñi u gì ñó



hi n t i và tương lai. Theo ñó, nhu c u bao



g m nhu c u c a cá nhân và nhu c u c a t ch c xã h i v m t n i dung nào ñó.

Nhu c u là m t tr ng thái c a nhân cách bi u hi n s ph thu c c a nó vào

nh ng ñi u ki n t n t i và phát tri n c th , là ngu n g c



tính tích c c



cá nhân,



nó thúc ñ y con ngư i hành ñ ng, ho t ñ ng .

Nhu c u nói m t cách c th là ñòi h i, mong mu n, nguy n v ng c a con ngư i

v v t ch t và tinh th n ñ t n t i và phát tri n. Tùy theo trình ñ nh n th c, môi trư ng

s ng, nh ng ñ c ñi m tâm sinh lý, m i ngư i có nh ng nhu c u c th khác nhau.

Nhu c u là y u t thúc ñ y con ngư i ho t ñ ng. Nhu c u càng l n, ñòi h i th i

gian c p bách thì kh năng chi ph i con ngư i càng cao. V m t qu n lý, ki m soát ñư c

nhu c u ñ ng nghĩa v i vi c có th ki m soát ñư c cá nhân. Nh n th c có s chi ph i

nh t ñ nh trong ñ i s ng, nh n th c cao s có kh năng ki m ch s th a mãn nhu c u,

ñi u ti t nhu c u cho phù h p v i hoàn c nh chung và c a m i cá nhân[2].

Nhu c u là c m giác thi u h t m t cái gì ñó mà con ngư i c m nh n ñư c.

Nhu c u là y u t thúc ñ y con ngư i ho t ñ ng. Nhu c u c a con ngư i có các ñ c

trưng là không n ñ nh, bi n ñ i; năng ñ ng; bi n ñ i theo quy lu t, không bao gi

tho mãn cùng m t lúc m i nhu c u; ham mu n không có gi i h n[12].

Nhu c u c a con ngư i thư ng chia thành 3 lo i;

Nhu c u v v t ch t: nhu c u thông thư ng (ăn, u ng, không khí, bài ti t…)

Nhu c u c m xúc: tình thương yêu, tán thành, kính tr ng, th a nh n…

Nhu c u xã h i: giáo d c, tôn giáo, gi i trí…

M c ñ c a nhu c u ñư c chia thành 3 c p: lòng mong mu n, và ñam mê

2.2.1.2. Nhu c u ñào t o

Nhu c u ñào t o ph i xu t phát t nhu c u công vi c, trư c yêu c u c a công

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



10



vi c c n ñòi h i ngư i lao ñ ng ph i có ki n th c k năng và thái ñ c n thi t ñ

th c hi n công vi c có k t qu . Trư c yêu c u c a công vi c ñòi h i ngày m t

chuyên sâu, cùng v i s ti n b c a khoa h c k thu t ngư i lao ñ ng ph i không

ng ng nâng cao ki n th c. T ng ñơn v c n t xác ñ nh nhu c u ñào t o liên t c và

phát tri n các hình th c ñào t o phù h p cho ñơn v mình như h i th o chuyên

ngành, sinh ho t chuyên môn, báo cáo chuyên ñ , l p t p hu n, giao ban, h i thi tay

ngh , cung c p tài li u và t ch c ñ c tài li u ñ không ng ng nâng cao ch t lư ng

công vi c ñ m nhi m.

Theo Chu H ng Vân (2007), Nhu c u ñào t o: Là s mong mu n gi m s

khác bi t gi a th c t v i ñi u ki n nên có. S khác bi t này có th v ki n th c và

k năng, quan ñi m c a h c viên c n ñ làm vi c m t cách t t hơn[8].

Nhu c u ñào t o chính là l h ng ki n th c và k năng ñ th c hi n m t

công vi c nh t ñ nh. Hay nói cách khác nhu c u ñào t o chính là s khác nhau

gi a vi c th c thi công vi c như mong mu n và vi c th c hi n công vi c hi n

t i c a m t cá nhân.

Nhu c u ñào t o bao g m nhu c u cá nhân và nhu c u xã h i.

ð xác ñ nh nhu c u ñào t o, c n ph i ti n hành phân tích con ngư i và phân tích

nhi m v . Phân tích t ch c xem xét s h p lý c a các ho t ñ ng ñào t o liên quan ñ n

ngu n l c s n có như th i gian, tài chính c a t ch c cũng như s



ng h c a nh ng



ngư i lãnh ñ o ñ i v i ho t ñ ng ñào t o trong t ch c. Như v y nhu c u ñào t o có

khái ni m như sau:

Nhu c u ñào t o là mong mu n c a cá nhân, ñơn v , t ch c, qu c gia hay qu c

t v m t ñi u gì ñó hi n t i và tương lai. Theo ñó, nhu c u ñào t o bao g m nhu c u

c a cá nhân và nhu c u c a t ch c xã h i v m t n i dung nào ñó.

Nhu c u c a cá nhân v ñào t o: Nhu c u ñào t o c a m t ngư i là nh ng gì

ngư i ñó c n h c ñ có th ñ t ñư c m t m c tiêu nh t ñ nh trong cu c s ng hay công

vi c c a h . Thông thư ng, nhu c u v ñào t o thư ng xu t phát t nh ng mong mu n

hay nguy n v ng c a chính ngư i h c. ðôi khi, ngư i h c không t mình th y ngay

ñư c nh ng nhu c u ñó mà c n ph i có s h tr , tư v n c a ngư i làm công tác ñào

t o ñ có th th y rõ.



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



11



V y: Nhu c u c a cá nhân v ñào t o chính là nh ng ki n th c, k năng, phương

pháp và quan ñi m mà h c viên c n h c ñ ñáp ng nh ng nguy n v ng trong công

vi c và cu c s ng c a h [16].

ðánh giá nhu c u ñào t o là m t quá trình mà b n c g ng hi u rõ v ngư i tham

gia và năng l c c a h trư c khi ñào t o. ðánh giá nhu c u ñào t o quan tâm ñ n nhu

c u c n ph i h c, không ph i quan tâm ñ n vi c thích hay không thích c a ngư i h c.

ðánh giá nhu c u ñào t o giúp xác ñ nh s chênh l ch gi a k năng, ki n th c và

thái ñ mà ngư i h c ñang có v i k năng, ki n th c và thái ñ mà ngư i h c c n ph i

có. ðánh giá và xác ñ nh nhu c u ñào t o c a ngư i h c ñ c bi t là nông dân là vi c r t

khó. Ngư i ta vi t v t m quan tr ng c a vi c làm này r t nhi u nhưng có r t ít tài li u

mô t xem nó có th ñư c th c hi n như th nào.

- Các nhà xây d ng, thi t k các khoá ñào t o có th không coi tr ng các ý ki n

c a nông dân, nh ng ý tư ng mà nh ng ngư i nông dân hi u rõ nh t;

- Nông dân thư ng không tin vào các nhà xây d ng, thi t k và t ch c các khoá

ñào t o hay h th y b áp ñ t b i nh ng ngư i này b i vì h ñã t ng b áp ñ t b i c m

tính trong khi h nghĩ r ng h th c s c n lo i thông tin khác ho c b i vì h ñã t ng

tr i qua nh ng khoá ñào t o vô b (không có tác d ng);

- Nông dân không nh n th c ñư c nhu c u ñào t o c a mình là như th nào và có

các cơ h i nào v ñào t o;

- Th o lu n v các nhu c u ñào t o b chi ph i b i nh ng nhóm ngư i có quy n

l c nh t ñ nh như nh ng ngư i có vai trò ñ nh hư ng, lãnh ñ o, nh ng ngư i nông dân

giàu có và nh ng nam nông dân, … mà không k ñ n l i ích c a “Hư ng d n ñánh giá

nhu c u ñào t o”nh ng nhóm ngư i d b t n thương như nông dân nghèo, ph n , tr

em và các ñ i tư ng d b t n thương khác;

Nh ng khó khăn này cho ta th y v i b t kỳ chương trình phát tri n chương trình

ñào t o nào cũng c n ph i ti n hành phân tích các bên liên quan th t c n th n ngay t

giai ño n ñ u. K t qu ñ t ñư c s có ý nghĩa và phù h p hơn n u như m i thành viên

liên quan ñ u ñư c m i tham gia vào quá trình ñánh giá nhu c u ñào t o[19].

Nhu c u c a xã h i v ñào t o: Các trư ng ñ i h c, cao ñ ng và các trung tâm

d y ngh ph i ñáp ng ñư c nhu c u xã h i, như m t cách ch ng lãng phí cho xã



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



12



h i nói chung và ngư i h c nói riêng. ðây là m t ñ nh hư ng ñúng, tuy nhiên ph i

hi u ñào t o theo nhu c u xã h i là th nào? Và li u có th b t ñ u ngay t năm h c

này không? Li u ñã ñ ñi u ki n th c hi n chưa?

Th nào là ñào t o ñáp ng nhu c u xã h i?

Các trư ng ñ i h c cao ñ ng và các trung tâm d y ngh ph i ñào t o ñúng

các ngành ngh mà xã h i có nhu c u và không ñào t o th a. Nhưng ñâu là nh ng

ngành ngh mà xã h i ñang c n, và c n bao nhiêu? Hi n nay B GD-ðT phân b

ch tiêu tuy n sinh cho các trư ng d a trên lư ng gi ng viên và cơ s v t ch t, trong

khi l ra ph i d báo, n m b t nhu c u xã h i trong ng n, trung và dài h n, t ñó

phân b ch tiêu theo năng l c t ng trư ng. Hi n nay, chúng ta hoàn toàn mù m v

nhu c u ngu n nhân l c c a xã h i.

Có th hi u ñào t o ñáp ng nhu c u xã h i là trình ñ h c sinh, sinh viên khi

t t nghi p ph i ñáp ng ñư c mong ñ i c a ngư i s d ng. Nhưng hình như chúng

ta còn chưa có ñ quy chu n ñào t o. Chưa k yêu c u v “tay ngh ” c a các t

ch c r t khác nhau. N u chúng ta ñào t o trình ñ làm vi c trong doanh nghi p v a

và nh thì ch c ch n không th th a mãn yêu c u c a m t công ty ña qu c gia. Do

ñó ph i xác ñ nh nhà trư ng s ñáp ng nhu c u xã h i



m c ñ nào, ngư i s



d ng ph i ñào t o l i, ñào t o thêm nh ng gì... Không th nói là các c nhân, k sư

hay công nhân ra trư ng ph i làm ñư c vi c m t cách chung chung[22].

ðánh giá nhu c u là xem xét xem m c ñ mong mu n hay kh năng mong

mu n bi n nhu c u thành hi n th c c a cá nhân, ñơn v , t ch c, qu c gia hay qu c

t



ch ng m c nào. Hay nói cách khác, ñánh giá nhu c u là xác ñ nh nh ng thi u



h t c n bù ñ p và nh ng dư th a c n x lý c a cá nhân, ñơn v , t ch c, qu c gia

hay qu c t ñ t o ra môi trư ng phát tri n thu n l i.

ðánh giá nhu c u ñào t o là xác ñ nh m t cách hi u qu nh ng kho ng tr ng

gi a các ki n th c, k năng mà ngư i s d ng lao ñ ng c n và nh ng ki n th c và

k năng mà ngư i h c hi n có.

Làm th nào ñ ñánh giá các nhu c u ñào t o?

ðánh giá nhu c u ñào t o là m t quy trình ñ xác ñ nh ai c n ñư c ñào t o, và

ñào t o v cái gì. Quy trình này thư ng ñư c ti n hành theo các bư c:



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



13



Bư c 1: Rà soát l i năng l c c a ngư i c n ñào t o và cơ s ñào t o ngh ;

Bư c 2: Xác ñ nh ra nh ng l h ng năng l c, nh ng k năng và ki n th c b

sung mà h c n;

Bư c 3: T p h p và s p x p theo th t ưu tiên các mong mu n c n ñào t o.

Song song v i các bư c, c n thu th p các thông tin ñ xác ñ nh nh ng lĩnh v c

mà ngư i h c có th nâng cao năng l c th c thi. Ngư i ta có th s d ng các cu c

ñi u tra t ngư i có nhu c u h c, nh ng quan sát t phía nhà qu n lý và nh ng nh n

xét c a ngư i s d ng lao ñ ng, thông qua các cu c h p c a các cơ s ñào t o, doanh

nghi p và vi c t ki m tra ñ thu th p thông tin.

ðánh giá nhu c u ñào t o có th giúp các cơ s ñào t o phân lo i các m c tiêu

trong vi c th c hi n công tác ñào t o cho ngư i h c.

Theo Nguy n ðình Phan, ñ ti n hành ñánh giá nhu c u ñào t o c n d a trên

các căn c sau:

- Phân tích m c tiêu làm vi c c a t ng ñơn v c n lao ñ ng và nh ng yêu c u

v ki n th c, k năng ñ ñáp ng m c tiêu ñó.

- Xác ñ nh nh ng ñ i tư ng nào s là c n thi t ñ ñ t ñư c hi u qu trong

công vi c.

- ðánh giá xem b n mu n ñào t o nh ng ñ i tư ng nào và cách nào ñ ñ t

hi u qu t i ña.

- Xây d ng chương trình, n i dung và phương pháp h c ñư c ưa thích

- ðánh giá xem nhà tư v n nào ho c nhà cung c p d ch v ñào t o nào có th

ñáp ng.

- ðưa ra quy t ñ nh v lo i hình ñào t o nào phù h p nh t ñ i v i nhu c u c a

ngư i h c.

Vi c ñánh giá kho ng tr ng gi a các k năng



m i c p ñ c a ngư i h c là c n



thi t, bao g m c cán b qu n lý c p cao, c p trung gian và ngư i lao ñ ng. Nhu c u ñào

t o xu t hi n



nh ng nơi có kho ng tr ng gi a ki n th c, k năng yêu c u v i nh ng



ki n th c và k năng mà ngư i lao ñ ng hi n ñang có. Kho ng tr ng ñư c xác ñ nh

thông qua quá trình phân tích nhu c u ñào t o. Ngư i qu n lý cũng có th th c hi n ñào

t o ñ ñáp ng nhu c u hi n t i và trong tương lai c a chương trình, ho c tuy n d ng và

thuê nh ng ngư i có k năng, ki n th c và kinh nghi m c n thi t ñ c bi t[19].



Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t



14