1 Xây dựng và quản lý đội ngũ của người Hiệu trưởng trường Tiểu học

đảm bảo số lƣợng ổn định, chọn đúng ngƣời có năng lực, đáp ứng yêu cầu

giảng dạy và giáo dục.

3.1.1.2 Sắp xếp (phân công lao động giáo viên) sử dụng lao động sư phạm

trong trường đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm hợp lý

Phân công lao động tối ƣu, sắp xếp nhân lực đúng ngƣời, đúng việc sẽ

dẫn tới công việc của trƣờng đạt hiệu quả tốt, cán bộ giáo viên phát huy năng

lực, sở trƣờng của mình trong công tác, chất lƣợng công tác dạy học đƣợc

đảm bảo. Ngƣời Hiệu trƣởng phải điều hoà giữa yêu cầu chung của nhiệm vụ

và mong muốn của từng ngƣời, ý tƣởng này phải đƣợc thể hiện ngay trong

việc phân công lao động. Sự phân công lao động không chỉ đơn thuần là việc

tính khối lƣợng giờ dạy, buổi dạy, công tác kiêm nhiệm của mỗi ngƣời giáo

viên theo nghĩa vụ của họ mà phải xét đến nhiều yếu tố, khả năng hoàn thành

công việc khả năng liên kết hỗ trợ, giúp đỡ, bồi dƣỡng học sinh giỏi, phụ đạo

học sinh yếu kém, nguyện vọng cá nhân, đề xuất của tổ, nhóm, giáo viên chủ

nhiệm.

Việc quản lý giáo viên thực hiện các quy định về hành chính ngày, giờ

dạy, báo giảng, cho điểm, vào điểm, … là việc không thể thiếu. Chất lƣợng

của đội ngũ giáo viên phải đƣợc đánh giá thƣờng xuyên qua từng tiết dạy,

buổi dạy. Các kênh thông tin học sinh, giáo viên, tổ chuyên môn, Ban giám

hiệu, phụ huynh học sinh, ngƣời Hiệu trƣởng phải tổng hợp, phân tích những

mặt tốt của giáo viên, nhắc nhở những mặt hạn chế. Từ đó mỗi giáo viên phải

tự hoàn thiện mình vƣơn lên để có chất lƣợng dạy học vững vàng.

Nhà trƣờng thƣờng xuyên duy trì phong trào thi đua hai tốt để giáo viên

thi đua phấn đấu trở thành giáo viên giỏi các cấp.

Để làm tốt việc này, ngƣời Hiệu trƣởng phải dựa vào sự giúp việc đắc

lực của thƣ ký hội đồng, của Ban thi đua, dựa vào việc đánh giá thi đua qua

từng đợt, từng học kỳ của Công đoàn nhà trƣờng.

78



Hoạt động dạy học, giáo dục nhà trƣờng chỉ có kết quả cao khi ngƣời

Hiệu trƣởng biết huy động sự tham gia đồng bộ, nhịp nhàng, ăn khớp của các

tổ chức, các bộ phận trong trƣờng, trong đó có đội ngũ giáo viên chủ nhiệm

lớp.Bởi vì ở trƣờng Tiểu học đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp là lực lƣợng

nòng cốt trong công tác giáo dục, là đội ngũ trợ lý quan trọng của Hiệu

trƣởng. Chính họ là lực lƣợng trực tiếp quản lý học sinh và tập thể lớp một

cách toàn diện báo cáo cho Hiệu trƣởng những thông tin cần thiết về học sinh,

về tập thể lớp, về hoạt động giáo dục và chất lƣợng toàn diện ở lớp mình.

3.1.1.3 Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên, khuyến

khích tự học, tự bồi dưỡng

Giáo viên phải nhận thức đƣợc rằng: Việc bồi dƣỡng, chuyên môn,

nghiệp vụ, việc tự học, việc tự bồi dƣỡng có ý nghĩa quyết định đối với chất

lƣợng nghề nghiệp, tới sự phát triển những phẩm chất, năng lực sƣ phạm của

ngƣời thầy. Đặc biệt tự học, tự bồi dƣỡng là phát huy cao nhất vai trò chủ thể

của giáo viên trong quá trình cập nhật kiến thức, kỹ năng để đáp ứng yêu cầu

ngày càng cao của nghề nghiệp.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có thời gian tự học, tự bồi

dƣỡng ngƣời Hiệu trƣởng cần nghiên cứu cắt bỏ các cuộc họp mang tính sự

vụ đặc biệt quan tâm coi trọng các buổi sinh hoạt nhóm, tổ chuyên môn. Mỗi

tuần tổ chuyên môn phải sinh hoạt một lần, lên lớp công khai, bàn cách dạy

bài mới, bài khó, mỗi giáo viên dự ít nhất 1 giờ. Mỗi tháng trƣờng phải lên

đƣợc một chuyên đề chung để giáo viên các tổ đƣợc thống nhất phƣơng pháp

giảng dạy, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

Tài liệu bồi dƣỡng các loại báo chí, tạp chí của ngành, của bậc Tiểu học

cần đƣợc mua về phục vụ việc nâng cao nhận thức và quan điểm đƣờng lối

giáo dục của Đảng cũng nhƣ những thông tin mới về công tác giáo dục, về

kiến thức chuyên môn tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các lớp tập huấn

79



nhất là tập huấn chƣơng trình đôỉ mới nội dung, phƣơng pháp dạy học đáp

ứng cho việc giảng dạy theo chƣơng trình thay SGK.

Cần tạo mọi điều kiện có thể đƣợc cho cán bộ, giáo viên tự nâng cao

trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sƣ phạm, trình độ ngoại ngữ, trình

độ tin học để đội ngũ cán bộ giáo viên có đủ tiêu chuẩn theo “ chuẩn giáo viên

Tiểu học “, khuyến khích giáo viên tiếp xúc với các hội thảo, với các hội thi

giáo viên giỏi thành phố, giỏi quốc gia để học hỏi kinh nghiệm, nâng cao

nhận thức về chuyên môn nghiệp vụ, khích lệ giáo viên phấn đấu trở thành

giáo viên giỏi.

Bên cạnh sự phấn đấu của mỗi cá nhân ngƣời Hiệu trƣởng cần biết tạo

điều kiện giúp đỡ giáo viên giải quyết khó khăn, vƣớng mắc khi họ thành

công cũng nhƣ khi thất bại. Tổ chức hƣớng dẫn để giáo viên xây dựng đƣợc

kế hoạch học tập, tự bồi dƣỡng. Có nhƣ vậy giáo viên mới có khả năng về

phƣơng pháp lựa chọn, định hƣớng quá trình tự học, tự bồi dƣỡng của bản

thân. Ngƣời Hiệu trƣởng vừa là ngƣời khởi xƣớng, hƣớng dẫn cách thức,

phân tích sƣ phạm, lựa chọn những vấn đề thiết thực cho giáo viên, vừa tham

gia đánh giá xem vấn đề họ lựa chọn có phù hợp không. Tổ chức các hoạt

động tự thể hiện kết quả tự học, tự bồi dƣỡng của giáo viên thông qua trao đổi

kinh nghiệm, giúp đỡ nhau trong giảng dạy cũng nhƣ giải quyết các tình

huống sƣ phạm xảy ra. Hoạt động này đƣợc đạt trong hoạt động giao lƣu các

tập thể sƣ phạm. Giáo viên có thể trình bày những thu hoạch về việc đổi mới

phƣơng pháp bộ môn, phƣơng pháp giải quyết bài khó. Kinh nghiệm thành

công của việc tổ chức dạy học có thể thể hiện qua một tiết lên lớp hoặc xử lý

tình huống sƣ phạm, qua trình bày một kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học hiện

đại. Đối với công tác chủ nhiệm lớp, ngƣời Hiệu trƣởng cần nắm vững toàn

diện các mặt của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp : trình độ chuyên môn,

nghiệp vụ năng lực, tâm tƣ tình cảm, nguyện vọng, tuổi đời, tuổi nghề. Những

80



khó khăn mà giáo viên chủ nhiệm lớp gặp phải trong công tác và trong đời

sống. Đồng thời ngƣời Hiệu trƣởng trƣờng Tiểu học cũng cần phải quan tâm

bồi dƣỡng phƣơng pháp quản lý tạo điều kiện để họ nâng cao chuyên môn,

năng lực sƣ phạm, nội dung, phƣơng pháp công tác chủ nhiệm lớp. Hƣớng

dẫn họ lập kế hoạch chủ nhiệm, thƣờng xuyên trao đổi, nghiên cứu các báo

cáo thƣờng kỳ của giáo viên chủ nhiệm. Kịp thời động viên, khuyến khích khi

họ đạt kết quả tốt trong công tác. Nhƣ vậy, xây dựng bồi dƣỡng phát triển đội

ngũ giáo viên là sự gia tăng cả về chất và lƣợng của nguồn lực con ngƣời. Sự

phát triển quy mô của nhà trƣờng qua các năm học là một quy luật tất yếu gắn

liền với nhu cầu phát triển giáo dục - đào tạo, tƣơng xứng với sự phát triển

của xã hội.

Ngƣời Hiệu trƣởng cần dựa vào quy hoạch phát triển của trƣờng trong

những năm tới để lập kế hoạch phát triển đội ngũ cả về số lƣợng lẫn sự gia

tăng về chất lƣợng nhằm đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới của giáo dục.

3.1.2 Tạo động lực cho đội ngũ giáo viên

Chính sách đầu tƣ của Nhà nƣớc về giáo dục đào tạo chủ trƣơng xã hội

hoá giáo dục, dân chủ hoá nhà trƣờng, chính sách về giáo viên, xây dựng cơ

sở vật chất kỹ thuật, đổi mới công tác quản lý ngành, … luôn đƣợc xem là

động lực tác động từ bên ngoài vào quá trình dạy học. Quyết định trực tiếp

làm cho dạy học đạt chất lƣợng, hiệu quả đáp ứng yêu cầu kinh tế xã hội là

động lực bên trong đƣợc tạo nên do tác động qua lại giữa thầy và trò, giữa dạy

và học.

3.1.2.1 Cải thiện điều kiện lao động

Việc tạo ra các điều kiện sống và làm việc, các điều kiện nghỉ ngơi tốt

nhất cho giáo viên là một trong những nội dung quan trọng nhất của việc tổ

chức khoa học lao động sƣ phạm. Nhà giáo dục Nga Ra-chen-cô đã viết :

81



“ Hoàn cảnh có thể làm nảy nở tất cả những cái gì là tốt đẹp trong con ngƣời

mà cũng có thể làm thui chột nó đi “.

Trong các điều kiện tâm lý cần nhấn mạnh đến xây dựng một bầu

không khí thoải mái trong tập thể, có tác động nâng cao khả năng lao động tạo

ra khả năng tự do rất cần thiết cho sự sáng tạo, tránh việc gây ra các xúc động

tiêu cực cho giáo viên trƣớc giờ lên lớp. Ban giám hiệu có dự kiến phân công

giáo viên cho năm học sau từ cuối học kỳ 2 của năm trƣớc để mỗi giáo viên

có kế hoạch sắp xếp công việc hợp lý, phù hợp. Tổ chức phòng đội để giáo

viên nghỉ ngơi giữa các tiết học cùng một số phƣơng tiện cần thiết, bố trí các

phƣơng tiện hoạt động thể thao giải trí để phục vụ sự nghỉ ngơi tích cực của

giáo viên. Sử dụng thời gian lao động của giáo viên thực hiện phân công lao

động theo hƣớng chuyên sâu và hợp tác. Phân công để mỗi giáo viên dạy ổn

định 1, 2 năm ở 1 hoặc 2 khối lớp, cung cấp cho giáo viên sách giáo khoa,

sách hƣớng dẫn giảng dạy các môn học, các tài liệu tham khảo và phƣơng tiện

dạy học khác, xây dựng thời khoá biểu hợp lý, có chú ý tới đặc điểm riêng của

giáo viên. Đảm bảo việc nghỉ ngơi của giáo viên trong hè : tổ chức đi tham

quan, nghỉ mát, nghỉ an dƣỡng, học tập kinh nghiệm các cơ sở giáo dục tiên

tiến điển hình.

Xây dựng môi trƣờng giáo dục lành mạnh thực hiện dân chủ hoá trong

nhà trƣờng là động lực thúc đẩy thầy và trò trong quá trình dạy và học.

Xây dựng nề nếp dạy học trong nhà trƣờng tạo cho nề nếp dạy học

trong nhà trƣờng tạo cho nề nếp này trở thành thói quen của giáo viên và học

sinh. Phối hợp với Công đoàn xây dựng tập thể sƣ phạm là tổ ấm đoàn kết

nhất trí, tôn trọng giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống.

Kết hợp với Đội thiếu niên, hội cha me học sinh, lƣu ý giáo dục học

sinh cá biệt.



82



Sử dụng kinh phí hàng năm để tạo cảnh quan nhà trƣờng khang trang,

đẹp đẽ, có vƣờn hoa cây cảnh, có nƣớc sạch, khu vệ sinh sạch sẽ. Trƣờng phải

có hàng rào kín để giữ cho các giờ học, buổi học đƣợc an toàn, yên tĩnh.

Thực hiện dân chủ hoá trong trƣờng là phát huy quyền chủ động, sáng

tạo nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy học, tăng chất lƣợng các hoạt động

trong nàh trƣờng xã hội chủ nghĩa. Tăng cƣờng quyền chủ động của nhà

trƣờng thực hiện dân chủ và công khai trong việc quản lý nội bộ trƣờng học,

kết hợp chế độ thủ trƣởng với nguyên tắc tập trung dân chủ. Nâng cao vai trò

của tổ chức Công đoàn, Ban thanh tra nhân dân và các tổ chức tự quản trong

việc quản lý nhà trƣờng dƣới sự lãnh đạo của tổ chức Đảng. Thu hút các lực

lƣợng xã hội, cha mẹ học sinh tham gia vào các hoạt động của nhà trƣờng

nhằm quản lý, giáo dục tốt con em.

Tăng cƣờng thể chế hoá mọi hoạt động của nhà trƣờng nhằm đặt cơ sở

pháp lý cho việc thực hiện dân chủ hoá nhà trƣờng. Thực hiện quản lý nhà

trƣờng theo phƣơng thức dân chủ, công khai, công bằng đi đôi với việc giữ

vững nề nếp, kỉ cƣơng, chủ động kiểm tra đánh giá kết quả dạy học phù hợp

với diễn biến của quá trình dạy học và quy định chung của ngành.

Tổ chức lấy phiếu hỏi ý kiến của cán bộ giáo viên và phụ huynh học

sinh về tập thể giáo viên, việc này giúp cho ngƣời Hiệu trƣởng thƣờng xuyên

nắm đƣợc thông tin ngƣợc từ đối tƣợng bị quản lý, làm cho các hoạt động của

nhà trƣờng có hiệu quả cao.

3.1.2.2 Các biện pháp kích thích người dạy

Kích thích là một vấn đề cơ bản của tổ chức lao động khoa học. Ngƣời

quản lý tạo ra kích thích đối với ngƣời lao động là biến một việc từ cho “ phải

làm “ đến cho “ muốn làm “ làm với tất cả bầu nhiệt huyết và tạo sự hào hứng

của mình. Lao động trí óc của thầy giáo và học sinh đều cần đƣợc kích thích,



83



biện pháp kích thích là biện pháp kiểm tra sƣ phạm và tâm lý xã hội nhằm

nâng cao chất lƣợng dạy học.

Biện pháp kinh tế sư phạm :

Thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động trong nhà trƣờng, ngoài

các giờ lên lớp của giáo viên phải căn cứ vào mức độ năng nhọc và hiệu quả

của công việc để trả tiền bối dƣỡng cho giáo viên. Xác định chức danh của

giáo viên với các nghiệp vụ và có chế độ đãi ngộ tƣơng xứng.

Xây dựng quỹ khen thƣởng về các mặt : hoạt động giảng dạy, khối

lƣợng lao động, các hoạt động khác ngoài hoạt động giảng dạy ( đạt hiệu quả

cao trong công tác đoàn thể )

Xác định mức khen thƣởng theo các thành tích đã đạt đƣợc trong công

tác của giáo viên và học sinh sau mỗi đợt thi đua hoặc cuối học kỳ, cuối năm

học

Biện pháp tâm lý xã hội khác:

Tạo ra dƣ luận tập thể lành mạnh, tạo ra sự hoà đồng về tình cảm, ý chí,

trách nhiệm có tác động tích cực đến tƣ tƣởng hành động của từng thành viên

và của tập thể sƣ phạm. Tạo ra không khí thi đua, có sự học tập lẫn nhau về

tác phong làm việc và các hoạt động tốt đẹp. Tạo ra không khí tự phê bình và

phê bình nghiêm túc tự giác.

Động viên, quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần, ƣu tiến chế độ

lƣơng bổng, phân công lao động, cân nhắc đề bạt, có chế độ đãi ngộ với giáo

viên, quan tâm đến hoàn cảnh của giáo viên, học sinh gặp khó khăn, éo le để

động viên kịp thời.

Việc kiểm tra đánh giá giáo viên cần có kết luận chính xác công bằng,

tránh thiên vị. Trên cơ sở khối dạy huy động mọi khả năng và sự tiềm ẩn vốn

có của giáo viên và học sinh, kích thích, động viên phấn đấu rèn luyện, phát

huy ƣu điểm, khắc phục nhƣợc điểm, có ý thức trách nhiệm và an tâm với

84



nghề nghiệp của mình. Đó là một trong những điều kiện phát huy quyền lực

sƣ phạm để tối ƣu hoá việc quản lý quá trình dạy học.

3.2 Tổ chức và chỉ đạo tốt hoạt động dạy học

3.2.1 Xây dựng nề nếp kỷ cƣơng trong quá trình dạy học

3.2.1.1 Giáo dục ý thức thi hành pháp luật và xây dựng quy chế trong quản lý

quá trình dạy học

Pháp luật là công cụ để quản lý Nhà nƣớc, quản lý xã hội. Kỷ luật trong

nhà trƣờng để quản lý mọi hoạt động trong nhà trƣờng trong đó hoạt động

chính là hoạt động dạy học. Kỷ luật trong nhà trƣờng chƣa phải là luật pháp

song chấp hành kỉ luật trong nhà trƣờng cần đƣợc xem xét nhƣ biểu hiện về

một mức độ ý thức về luật, về nghĩa vụ với cộng đồng và xã hội.

Hiện nay, pháp luật đã đƣợc Bộ Giáo dục và đào tạo đƣa ra nội dung

chƣơng trình môn học ở Tiểu học một cách nhẹ nhàng, thiết thực. Đó là một

phần kiến thức của môn đạo đức ở chƣơng trình Tiểu học sau năm 2000.

Giáo viên phải thực sự nỗ lực tự học, tự tham gia các chƣơng trình bồi

dƣỡng về kiến thức, bồi dƣỡng về phƣơng pháp giảng dạy bộ môn để kiến

thức này đến với các em một cách tự nhiên, gần gũi với cuộc sống, dễ hiểu, dễ

nhớ, dễ vận dụng thực hành. Cần phải phối kết hợp với Ban giáo dục đạo đức,

Đội thiếu niên để tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về luật pháp : luật giáo dục,

Công ƣớc quốc tế về quyền trẻ em, luật môi trƣờng, luật giao thông … giúp

các em có cơ sở để điều hoà nhu cầu, sở thích riêng phù hợp với chuẩn mực

những quy định chung, có những ứng xử hợp lý trong cuộc sống.

Giáo dục pháp luật thông qua môn đạo đức, tự nhiên xã hội ở bậc Tiểu

học là một trong những phƣơng diện của quá trình hoàn thành nhân cách con

ngƣời. Trong nhà trƣờng những lời nói, những việc làm chấp hành luật pháp

của thầy cô, của cán bộ nhân viên trƣờng phải chuẩn mực, tỏ ra là những

85



ngƣời gƣơng mẫu, biết sống và làm việc theo pháp luật. Thầy cô phải thực sự

nghiêm túc có ý thức trách nhiệm trong công việc, trong lối sống, có ý thức

đúng đắn về quyền lợi và nghĩa vụ công dân, trách nhiệm cao đẹp của nhà

giáo.

Hiệu trƣởng nhà trƣờng cần quan tâm chỉ đạo việc xây dựng quy chế

trong công tác quản lý dựa trên cơ sở là các văn bản pháp quy nhƣ : Luật giáo

dục, Luật lao động, Pháp lệnh công chức, Điều lệ trƣờng Tiểu học, các văn

bản hƣớng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học kiểm tra, đánh giá, thi đua, khen

thƣởng, kỉ luật … Căn cứ vào điều kiện hoàn cảnh thực tế mà nhà trƣờng cụ

thể hoá các chế định về giáo dục đào tạo của Nhà nƣớc thành các quy định

tiêu chuẩn, quy định thành chƣơng trình hoạt động của nhà trƣờng. Các văn

bản chính thức của trƣờng tập trung vào các mặt quản lý nhƣ : lao động sƣ

phạm, thƣ viện, thiết bị dạy học, tài chính kế toán, chế độ chính sách, có thể

phân loại các văn bản nhƣ sau :

- Các văn bản cam kết ( giáo viên với nhà trƣờng, phụ trách các bộ

phận với nhà trƣờng, học sinh với nhà trƣờng )

- Các văn bản báo cáo tiến trình và kết quả thực hiện các hoạt động

giáo dục.

- Các văn bản kiểm tra, đánh giá khen thƣởng, kỷ luật

- Các văn bản này sẽ phát huy tác dụng tích cực khi đảm bảo tính khoa

học, tính thẩm mỹ, tính sƣ phạm, tính hiện thực, tính chuẩn mực và xuất hiện

đúng lúc, kịp thời.

Muốn làm đƣợc nhƣ vậy, thông tin hai chiều giữa Hiệu trƣởng và các

bộ phận quản lý trong trƣờng, Công đoàn, Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên,

các tổ chuyên môn, Ban thanh tra nhân dân phải đƣợc duy trì thƣờng xuyên,

nhờ vậy mà ngƣời Hiệu trƣởng và Ban giám hiệu ra đƣợc những quyết định



86