ẢNH HƯỞNG CỦA QUAN ĐIỂM “TAM CƯƠNG” ĐỐI VỚI VIỆC XÂY DựNG GIA ĐÌNH VĂN HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Xây dựng gia đình văn hoá ở Việt Nam hiện nay tuy có ý nghĩa rộng lớn hơn

xây dựng gia phong xưa kia nhưng trước hết vẫn phải dựa trên nền tảng của đạo lý

truyền thống dân tộc, làm nên bản sắc riêng của gia đình Việt Nam ừong thời đại toàn

càu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Giữ được truyền thống, nề nếp gia

phong cuả tổ tiên trong việc tổ chức gia đình: coi ừọng đạo lý nhân nghĩa, tôn ti ừật

tự, uống nước nhớ nguồn, thương người như thể thương thân.. .Hơn nữa, trong gia

đình phải giữ được mối quan hệ tôn trọng lẫn nhau, dân chủ, bình đẳng đối với những

người cùng thế hệ, người dưới phải tôn trọng người trên, người trên phải khiêm

nhường, độ lượng với người dưới...

Thứ nhât, là trong quan hệ vua - tôi

Ngày nay, quan hệ vua - tôi không còn nữa mà thay vào đó là quan hệ trưng với

nước, hiếu với nhân dân. Trung với nước, là trung thành với lợi ích của quốc gia, dân

tộc với sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ

vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Nước ở đây có ý nghĩa: “Dân là con

nước, nước là mẹ chung” là nước của dân, của toàn dân tộc chứ không phải của riêng

ai và chính mỗi người dân là những chủ nhân của đất nước.

Hiếu là hiếu với dân. Hiếu với dân không phải chỉ là hiếu với cha mẹ mình như

người xưa vẫn nói mà là hiếu với nhân dân, với toàn dân tộc, vì “nước lấy dân làm

gốc” dân là “gốc” của nước. Cũng như Bác Hồ đã từng chỉ rõ “Trong bầu trời không

gì quý bằng nhân dân...Trong xã hội không gì tốt đẹp, vẻ vang bằng phục vụ cho lợi

ích của nhân dân” [16, Ừ.276]. “Nhân dân ta từ lâu đã sống với nhau có tình có nghĩa

như thế nào. Từ khi có Đảng ta lãnh đạovà giáo dục tình nghĩa ấy càng cao đẹp hơn

trở thành tình đồng bào, đồng chí, tình nghĩa năm châu bốn biển một nhà.. .đạo đức

ngày nay cao rộng hơn không phải chỉ có hiếu với cha mẹ, mà trung với nước, hiếu

với dân” [16, tr.554,558].

Tóm lại, trung với nước, hiếu với dân được thể hiện trong mọi công việc của

Đảng, trong từng suy nghĩ, việc làm cụ thể của mỗi cán bộ , đảng viên và mỗi người



dân. Dù mục tiêu, nhiệm vụ trong từng thời kỳ cách mạng khác nhau, nhưng yêu cầu

về trung, hiếu luôn nhất quán và là tiêu chí chung có cán bộ, Đảng viên và các tầng

lớp nhân dân học tập và rèn luyện. Đó là, lòng yêu nước thương nòi, tự hào với truyền

thống vẻ vang của dân tộc , là ừách nhiệm của mỗi người dân với cộng đồng với sự

nghiệp của Đảng và dân tộc, với sự hưng vọng của đất nước, là ý chí nghị lực vươn

lên vượt qua mọi khó khăn, thử thách, sẵn sàng hy sinh vì mục tiêu chung của sự

nghiệp cách mạng, là sự tin yêu, kính trọng nhân dân. Ngoài ra, trung với nước hiếu

với dân còn là trung thành với sự nghiệp đổi mới đất nước vì mục tiêu dân giàu nước

mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh, là sự thể hiện lương tâm và trách nhiệm

của mỗi người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong sự

nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Thứ hai, là quan hệ cha - con

Đánh giá cao vai trò của gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay, tư tưởng “Tam

cương” của Nho giáo đòi hỏi phải xây dựng gia đình văn hóa , đòi hỏi xây dựng một

quan hệ gia đình hết sức gắn bó, bền chặt, tôn ti trật tự rõ ràng, trên dưới quy định

chặt chẽ. Trong Kinh Dịch có câu: “Cha nên cha, con nên con đó là đạo chính”. Như

vậy, tư tưởng “Tam cương” của Nho giáo kêu gọi và đòi hỏi sự gắn kết chặt chẽ của

các thành viên ừong gia đình. Đồng thời, cũng kêu gọi tình yêu thương giữa cha mẹ

với con cái, đùm bọc lẫn nhau, cùng nhau giữ gìn truyền thống, danh dự tốt đẹp của

gia đình. Hơn thế nữa, tư tưởng đó còn góp phần duy trì trật tự, kỉ cương, sự ổn định

trong xã hội mà trước hết đó là duy trì mối quan hệ đạo đức của các thành viên trong

gia đình. Đó là một gia đình mà con cái phải biết kính yêu cha mẹ, có như thế ra ngoài

xã hội mới biết tôn trọng người khác. Khi Tử Du nói về đạo hiếu Khổng Tử đáp: “Đời

này hễ thấy ai nuôi được cha mẹ là người ta khen, là có hiếu, nhưng những thứ như

chó, ngựa người ta cũng nuôi cho nên nuôi cha mẹ mà chẳng kính trọng thì có khác gì

thú vật đâu”.

Xây dựng gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay còn đề cao việc học tập và giáo



dục con cái trong gia đình. Người người thân yêu cha mẹ mình, kính ừọng bề trên của

mình, thế là thiên hạ bình. Ngày nay, việc giáo dục trong gia đình được coi là những

viên gạch dẫn tới thành công không chỉ trong học tập mà cả trên con đường sự nghiệp

của mỗi người. Ngày nay, từ nhỏ trong gia đình con cái đã được cha mẹ dạy cho biết

phải lễ phép, kính ừọng hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, những người bề trên, những

người lớn tuổi hon mình. Đạo làm con thì phải luôn luôn làm tròn chữ hiếu. Chữ

“hiếu” đó sẽ giúp con người đào sâu chữ “nhân”. Do đó, một người không có hiếu thì

không xứng đáng với địa vị làm người. Như ông bà ta có câu: “Dạy con từ thuả còn

thơ” đã phản ánh chức năng quan trọng về mặt giáo dục trong gia đình. Có thể nói,

chữ “hiếu” được Nho giáo tôn lên rất cao, đặt vào vị trí đặc biệt quan trọng, ừở thành

cốt lõi ừong các quan hệ xã hội đặc biệt là quan hệ cha - con. Hiếu là cội nguồn của

mọi đạo đức, là vấn đề cốt lõi tạo ra cương thường đạo lí, giá trị ừong cuộc sống. Nho

giáo cho rằng, Hiếu đó là tình cảm hiếu kính của con cái đối với cha mẹ mình có xuất

phát từ nội tâm hay không và có phụng dưỡng, ma chay, tế tự đối với cha mẹ có

nghiêm chế lễ hay không.

Trong phẩm chất của con người thì Hiếu là phẩm chất quan trọng nhất. Ai không

yêu cha mẹ mình thì khó kính yêu và quý trọng bố mẹ người khác, khó “trung, thứ, từ,

ái” với người khác được. Vì thế, Nho giáo cho rằng: “Cái đạo rộng lớn của Nghiêu Thuấn xa cũng là hiếu đễ mà thôi”. Theo

Nho giáo, Hiếu mở đầu bằng sự kính trọng cha mẹ (hiếu thủy sự nhân). Nó là tình cảm

và bổn phận của người con biết kính trọng công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ,

suy nghĩ và hành động sao cho cha mẹ sống vui vẻ, sung sướng, hạnh phúc.

Nho giáo còn khẳng định rằng, làm cho cha mẹ vui vẻ, sung sướng cũng là một

biểu hiện của đạo Hiếu. Bất cứ người nào mà không mong muốn cha mẹ mình được

vui vẻ nhưng không phải chờ cho đến khi “có của ăn, của để” mới Hiếu được cho cha

mẹ mình mà ngay cả khi “gạo ẩm, nước lã” cũng có thể làm cho cha mẹ vui sướng,

hạnh phúc.



Với cha mẹ, không chỉ giữ chữ Hiếu khi song thân còn sống mà cả khi cha mẹ

qua đời, cho nên khi bé được sống với cha mẹ thì phải làm cho cha ẹm yên lòng. Có

như vậy thì cha mẹ phải dạy dỗ giáo dục con ngay từ khi còn bé. Khi đã lớn thì phải

nuôi được cha mẹ và thành tâm kính cẩn, khi cha mẹ bệnh thì thành tâm lo buồn, còn

khi qua đời thì hết lòng thương tiếc, khi tế lễ cha mẹ thì hết sức nghiêm cẩn. Cũng như

lúc chúng ta còn nhỏ khi bi bệnh, ốm đau cha mẹ hết lòng chăm sóc, lo lắng cho

con.Vì vậy, con cái là sản phẩm của cha mẹ và để giữ đạo làm con, người con phải

hiếu lễ và tuân theo các chuẩn mực đạo đức gia đình cũng như nghe lời và phụng

dưỡng cha mẹ.

Nuôi con và dạy con vốn là bản tính tự nhiên, bản năng rồi chuyển thành tính xã

hội và tính văn hóa. Gia đình văn hóa Việt Nam xưa và nay cha mẹ đều sống vì con

cái. Vì vây, nuôi dạy con cái vừa là trách nhiệm vừa là nhiệm vụ vừa là chức năng của

cha mẹ trong gia đình. Những cái hư, cái lỗi nơi con cái phần nhiều do nguyên nhân từ

cha mẹ thiếu thế nên mới nói “con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”. Hiện nay, một số gia

đình vẫn giữ được “gia phong”, “gia phạm”, “gia lễ”, “gia quy”.. .cho nên ừở về

nguồn với nhũng gía trị nền tảng văn hóa giáo dục ừong lĩnh vực tinh thần gia đình

đều là cấp thiết tái lập những giá trị căn bản hữu ích cho việc giữ gìn và tạo lập một

gia đình ổn định và bền vững, hạnh phúc. Để rồi từ cơ sở gia đình đó, một xã hội an

bình và ổn định được hình thành. Đó cũng chính là nền tảng vững chắc cho việc phát

triển quan hệ dân tộc Việt Nam trong bối cảnh hội nhập với thế giới trên nhiều lĩnh

vực khác nhau.

Trong quá trình xây dựng gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay cần kế thừa và

vận dụng những giá trị đạo đức trong tử tưởng “Tam cương” của Nho giáo nhất là

quan hệ giữa cha - con như cha mẹ phải yêu thương, chăm sóc, nuôi dạy con cái khi

còn nhỏ cho đến khi trưởng thành, phải uốn nắn, dạy dỗ con cái và làm gương cho con

cái noi theo biết kính ừên nhường dưới. Ngoài ra, cha mẹ cũng phải luôn luôn giữ lời

ăn tiếng nói, tác phong trước mặt con cái để con cái học tập và noi theo.Ngược lại, con



cái phải biết nghe lời cha mẹ, nhường nhịn, không được cãi lời cha mẹ, làm cho cho

mẹ vui vẻ, hạnh phúc. Có như thế thì gia đình mới yên ấm, hòa thuận, thương yêu lẫn

nhau.

Tóm lại, quan hệ cha - con có ảnh hưởng tích cực đối với việc xây dựng gia

đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay. Đó là cha mẹ phải nuôi dưỡng, giáo dục con cái và

ngược lại con cái phải biết vâng lời, cung kính yêu thương cha mẹ. Có như thế mới

gọi là một gia đình văn hóa được. Và có như thế thì sẽ giúp cho bản thân mỗi thành

viên trong gia đình hoàn thiện mình hơn, hoàn thiện nhân cách. Nó làm cho mỗi cá

nhân gạt bỏ những thói hư, tật xấu và xây dựng được những đức tính tốt. Đe xây dựng

đạo đức gia đình tiến bộ, lành mạnh góp phần xây dựng gia đình văn hóa ở Việt Nam

hiện nay vì vây dựng đạo đức gia đình là công việc quan trọng, có ý nghĩa của mỗi cá

nhân, mỗi gia đình và toàn thể xã hội.

*Thứ ba, là quan hệ chồng - vợ

Xây dựng gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay là xây dựng một gia đình trong

đó chồng vợ sống hòa thuận, chung thủy, yêu thương, tôn ừọng lẫn nhau, ở nước ta

hiện nay, việc xây dựng gia đình văn hóa cũng dựa trên việc giáo dục trách nhiệm và

nhiệm vụ của mỗi người theo đúng danh phận của họ để đảm bảo trật tự, kỉ cương. Đó

là gia đình chồng phải ra chồng, vợ phải ra vợ. Trong điều kiện chúng ta đang tiến

hành phải xây dựng một nền kinh tế thị trường cùng với sự mở cửa hội nhập với thế

giới thì mô hình gia đình văn hóa là gia đình vợ chồng hòa thuận, yêu thương, đùm

bọc, tôn trọng lẫn nhau, không còn tư tưởng trọng nam kinh nữ. Vì vây, hơn bao giờ

hết chúng ta phải xây dựng một gia đình văn hóa mới nhằm đáp ứng được sự phát

triển của đất nước là điều nên làm. Tuy vậy, tiếp thu không phải là tất cả mà chứng ta

cần phải biết chọn lọc, kết tỉnh những gì tinh hoa nhất.

Gia đình văn hóa là gia đình có ít con, mỗi cặp chồng vợ chỉ nên có từ một đến

hai con để nuôi và dạy cho tốt. Chính vì vậy, càn chú trọng xây dựng gia đình văn hóa

ở Việt Nam hiện nay phải ừên cơ sở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Phải giúp các thành



viên trong gia đình hiểu rõ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ là bước phát triển tự nhiên của

tình yêu chân chính. Tránh hôn nhân cưỡng ép, vụ lợi. Từ đó, mỗi thành viên trong gia

đình được tự do lựa chọn bạn đời, tương lai theo ý muốn, tạo cơ sở cho hạnh phúc bền

vững. Song hôn nhân tự nguyện không bác bỏ sự quan tâm, chia sẻ tâm tư, tình cảm

của các bậc cha mẹ nhưng không được ép buộc. Quyết định cuối cùng là do mỗi cá

nhân các thành viên phải tôn trọng. Điều quan trọng là mọi người được yêu, lấy ai là

quyền tự do lựa chọn của mỗi cá nhân nhưng phải chú ý đến kinh nghiệm của các thế

hệ đi trước, phải đảm bảo hôn nhân một vợ một chồng,... Hiểu được các vấn đề này,

các thành viên trong gia đình đặc biệt là thế hệ trẻ sẽ chủ động trong tình yêu, hôn

nhân, trong giữ gìn, bảo vệ hạnh phúc gia đình, tích cực, hăng say xây dựng một gia

đình văn hóa.

Nhận thức được tầm quan trọng trong việc xây dựng gia đình văn hóa, nhằm

nâng cao phúc lợi, đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho các gia đình, gàn đây

Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều nỗ lực trong việc ban hành các chủ trương, chính

sách để xây dựng gia đình văn hóa. Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, giới trẻ

cần được ừang bị những kiến thức, nền tảng về văn hóa gia đình. Những cách hành xử

phù họp, những bài học về mối quan hệ yêu thương, đùm bọc giữa các thành viên

trong gia đình sẽ là hành trang quan trọng để mỗi người có thể giải quyết được những

tình huống khó khăn trong cuộc sống. Các cặp chồng vợ ừẻ càn cập nhập, tìm hiểu kỹ

Luật Hôn nhân và Gia đình từ đó xác định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người

ừong việc vun vén, xây dựng cho tổ ấm của mình. Công tác tư vấn, giáo dục hôn nhân

rất cần sự vào cuộc của các đoàn thể xã hội: Đoàn thanh niên, hội phụ nữ...

Trong gia đình, cần đảm bảo quan hệ bình đẳng giữa chồng - vợ giữa nam và nữ.

Phải nhìn nhận, đánh giá đúng vị trí, vai trò của người phụ nữ, người vợ ừong gia đình

và trong xã hội. Thực tế, xã hội cũng đã khẳng định rằng: Đằng sau mỗi người đàn

ông thành đạt luôn có bàn tay của một người phụ nữ. Hơn nữa, sự tác động, chi phối

của người phụ nữ đến các thành viên trong gia đình không hề nhỏ. Người phụ nữ,



người mẹ là người gần gũi nhất với con cái, quán xuyến mọi công việc trong gia đình.

Vì vậy, việc thực hiện bình đẳng, tôn trọng phụ nữ, tạo điều kiện để nâng cao trình độ

cho người phụ nữ là hết sức cần thiết.

Ngày nay, trong công cuộc xây dựng mô hình gia đình văn hóa do Đảng đề

xướng, mỗi gia đình Việt Nam đang có những đổi thay về cơ bản so với gia đình

truyền thống trước đây. Trong mỗi gia đình hiện đại, vợ chồng bình đẳng với nhau.

Không còn tồn tại cơ chết gia trưởng, phương pháp bạo lực ừong gia đình. Đó chính là

cơ sở để duy trì và phát huy các mối quan hệ cư xử tốt đẹp ừong đời sống hiện đại

ngày nay. Đó cũng là cái gốc rễ để chúng taa xây dựng thành công mô hình gia đình

văn hoá sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội.

Tóm lại, việc xây dựng thành công gia đình mới, gia đình văn hóa ở Việt Nam

hiện nay có ý nghĩa quan ừọng trong sự nghiệp xây dựng nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Bởi vì gia đình chính là nền tảng của sự ổn định xã

hội, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế và bảo vệ Tổ quốc, là noi phòng chống có

hiệu quả nhất mọi tệ nạn xã hội đang làm phương hại tới đời sống tinh thần của con

người. Gia đình văn hóa còn là nơi có khả năng nhất trong việc bảo lưu giữ gìn những

bản sắc truyền thống văn hóa dân tộc. Ngoài ra, đây còn là nơi cung cấp những công

dân mới có đức, có tài trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới. Ngày nay, trong điều

kiện tiến hành xây dựng nền kinh tế thị trường cùng với sự mở cửa hội nhập với thế

giới thì gia đình văn hóa càng đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết. Mô hình gia

đình chồng vợ hòa thuận, cha từ con hiếu, cha nên cha, con nên con, chồng nên chồng,

vợ nên vợ chính là thành trì để ngăn chặn sự xâm hại của những tư tưởng thực dụng,

vị kỷ, lối sông “gấp” chỉ biết hôm nay mà không biết đến ngày mai, sự xâm nhập của

chủ nghĩa cá nhân. Như vậy, có thể kết luận rằng việc kế thừa những giá trị luân lý

tích cực của quan điểm “Tam cương” trong triết học Nho giáo về gia đình để xây dựng

gia đình văn hóa nhằm đáp ứng được sự phát triển của đất nước là điều nên làm và rất

cần thiết. Gia đình văn hóa chính là nơi kế thừa những tinh hoa của gia đình cũ kết



hợp với những chuẩn mực đạo đức mới của xã hội mới. Những tinh hoa đó, trước hết

là tư tưởng vợ chồng hòa thuận,cha từ con hiếu.

Hơn nữa, có thể khẳng định rằng giáo dục gia đình còn có một vị trí hết sức

quan ừọng và được thể hiện ừên tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Việc xây

dựng gia đình văn hóa muốn đạt hiệu quả cao phải chú ý tới vai trò của giáo dục gia

đình ừong đó có vận dụng linh hoạt, sáng tạo tư tưởng “Tam cương” của Nho giáo.

Muốn thực hiện tốt giáo dục gia đình, mọi thành viên trong gia đình phải hiểu biết về

gia đình, nhất là gia đình văn hóa. Phải giáo dục cho các thành viên trong gia đình về

những nét đẹp, những yêu cầu quan ừọng của việc xây dựng gia đình văn hóa ở nước

ta hiện nay.

Nói tóm lại, quan điểm “Tam cương” trong triết học Nho giáo khi chúng ta đem

soi vào tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn hóa là có thể vận dụng được nhằm đem lại

hiệu quả cao cho phong trào: “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, xây

dựng nếp sống văn minh và gia đình văn hóa” và đặc biệt là tiêu chí về xây dựng gia

đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, tương trợ và giúp đỡ mọi người ừong cộng đồng,

vợ chồng bình đẳng, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền.

2.2. Một số ảnh hưởng tiêu cực

Bên cạnh những ảnh hưởng tích cực thì quan điểm “Tam cương” đối với việc

xây dụng gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay cũng có những ảnh hưởng tiêu cực.

Đó là tình trạnh ly hôn của các cặp vợ - chồng có xu hướng tăng cao, sống chung

không kết hôn, bạo lực gia đình, bất bình đẳng giới, ngoại tình hay là tình trạng cha

mẹ vì mải mê kiếm tiền mà không quan tâm, chăm sóc con cái để con cái sa vào các tệ

nạn xã hôi. Những tình trạng đó đang tấn công mạnh mẽ vào các gia đình Việt Nam từ

nhiều phuong diện khác nhau.

Thứ nhất, là quan hệ vua-tôi

Bên cạnh sự trung với nước hiếu với dân thì vẫn còn tình trạng ngu trung, ngu

hiếu và trong xã hội hiện nay đã xuất hiện tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng,



đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tình ừạng tham

nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy

lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp, cùng với sự phân hóa giàu nghèo và sự yếu

kém trong quản lý, điều hành của nhiều cấp bậc, cấp ngành làm giảm lòng tin của

nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, đe dọa sự ổn định phát triển của đất nước.

về chính trị: Nói và làm không nhất quán, không đúng đường lối, quan điểm của

Đảng và Nhà nước, xa rời mục tiêu lý tưởng của Đảng, tệ nạn quan liêu xa dân, lãnh

đạo vô cảm trước những khó khăn, bức xúc và yêu cầu , đòi hỏi chính đáng của nhân

dân, không có hoài bão, ý chí vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách

được giao, không thực hiện đúng quy tắc tổ chức, sinh hoạt của Đảng và Nhà nước.

về đạo đức, lối sống: Đó là chủ nghĩa cá nhân, lối sống vị kỉ, vụ lợi, buông thả,

hưởng thụ, thiếu lý tưởng, ý chí phấn đấu, hành động cơ hội vì lợi ích cá nhân và đua

đòi. Ngoài ra, còn tình trạng tham nhũng, hối lộ, bòn rút của công, lãng phí, chạy

chức, chạy quyền, chạy tội, .. .Đó còn có hành vi vô đạo đức trong quan hệ gia đình,

quan hệ cá nhân với xã hội như: gia trưởng, vũ phu, bất hiếu.

Tình ừạng suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, Đảng viên trở

nên nghiêm trọng có tác động lớn đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ừên con

đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Nó đang làm thay đổi lệch lạc

những chuẩn mực, thang bậc giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc và cách

mạng, có tác hại đến sự trường tồn của dân tộc và sự phát triển đất nước. Sự suy thoái

về đạo đức của một bộ phận cán bộ, Đảng viên làm cho nhân dân lo lắng, bất bình ảnh

hưởng xấu đến uy tín, vai trò lãnh đạo tổ chức Đảng đến việc thực hiện đường lối chủ

trương của Đảng và Nhà nước.

Thứ hai, là quan hệ cha-con

Trước hết, đó là tình cảm ừong các mối quan hệ giữa các thế hệ, thành viên

trong một gia đình. Đó là tình cảm cha con, mẹ con. Những tình cảm này được xây

dựng thành các chuẩn mực xoay quanh khái niệm về “chữ hiếu” truyền thống. Cơ sở



của những tình cảm ừên là trách nhiệm về việc chăm lo, chăm sóc lẫn nhau giữa cha

mẹ với con cái. Cha mẹ nuôi dưỡng dạy dỗ con cái thành người. Tuy nhiên, hiện nay,

đã có những biểu hiện đi trái với chuẩn mực đạo đức xã hội, chữ “hiếu” đã không còn

được chú ừọng ở một số gia đình nữa. Biểu hiện ở sự thờ ơ, vô trách nhiệm của con

cái đối với cha mẹ, thậm chí là còn sự ngược đã, bạo hành với những đấng sinh thả nh

ra mình.

Ngoài ra, gia đình văn hóa là gia đình có ít con, thu nhập lại ngày càng phát triển

nên có điều kiện chăm sóc, nuôi con tốt hơn thậm chí sinh ra chiều chuộng con, nhiều

lúc quá đáng. Đồng thời, cha mẹ đi làm suốt ngày phần lán là xa nhà, ít có thời gian

gần con hơn, săn sóc theo dõi việc học tập, vui chơi của con. Họ phó mặc cho nhà

trường, các đoàn thể cả việc giáo dục văn hóa và xây dựng đạo đức, nhân cách của

con. Họ cung cấp tiền bạc, đồ chơi, ngày nay lại mua sắm máy vi tính điện tử cho con

chơi ở nhà và nghĩ rằng đó là hết nhiệm vụ. Như vậy, điểm nổi bật hiện nay là quan hệ

giữa cha mẹ và con cái khá lỏng lẻo ở một số gia đình. Con cái họ trưởng thành chủ

yếu từ môi trường xã hội, nhà trường, bạn bè, hội hè. Hội hè có khi chỉ là những nhóm

thanh niên tụ tập nhau theo một ý thích chung như đua xe máy, đi hát karaoke, đến vũ

trường, đánh bạc, hút sách, chè chén, nhậu nhẹt và do vậy con cái dễ mắc vào con

đường trộm cắp, cướp giật khi thiếu tiền.

Gia đình là môi trường sống đầu tiên và quan trọng nhất của mỗi con người, là

cấu trúc bền vững chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc góp phần tạo nên một xã

hội ổn định và phát triển. Con cái sống trong bầu không khí gia đình đầm ấm, tràn

ngập tình yêu thương của cha mẹ với nếp sống có văn hóa, quan hệ vui tươi lành

mạnh, những việc làm chuẩn mực, gương mẫu của người lớn. Đó là nền tảng vững

chắc giúp con trẻ noi theo và định hình nhân cách của bản thân. Tuy vậy, không ít giới

trẻ hiện nay muốn thoát khỏi tầm kiểm soát của cha mẹ và những định chế khắt khe

ràng buộc về mặt đạo đức, xã hội, những mối liên kết gia đình văn hóa truyền thống

đang bị bào mòn, phá vỡ và làm mai mọt đi những giá trị tốt đẹp vốn có của gia đình



Việt Nam.

Hơn nữa, hiện nay vẫn còn nhiều gia đình gặp cuộc sống khó khăn về kinh tế,

còn có sự sai lệch về định hướng giá trị cuộc sống. Đặc biệt, ừong nhiều gia đình, một

số thành viên còn có lối sống thiếu lành mạnh, ý thức đạo đức kém, tham gia nhiều

vào tệ nạn xã hội... gây nên những bất hạnh cho gia đình và ảnh hưởng trực tiếp đến

sự phát triển của cộng đồng xã hội. Đe khắc phục những tiêu cực trên, đồng thời

không ngừng nâng cao vai ừò, vị trí của gia đình với cá nhân và xã hội, việc xây dựng

gia đình đặc biệt là xây dựng gia đình văn hóa ở Việt Nam hiện nay là hết sức quan

trọng, vấn đề giáo dục đạo đức và nếp sống văn hóa gia đình là một vấn đề được chú ý

quan tâm của toàn thể xã hội, trên các phương tiện thông tin đại chúng thường xuyên

nêu gương những điển hình tiên tiến, người tốt - việc tốt, con cháu hiếu thảo với cha

mẹ mình. Gia đình sẽ khoác lên mình những bộ cánh lấp lánh của cuộc sống hiện đại

để bước song hành với xã hội hiện đại nhưng nó vẫn gắn kết với cộng đồng và xã hội.

Việc nâng cao vị thế và vai trò của gia đình sẽ tạo cơ sở và động lực cho sự đi lên và

phát triển của xã hội.

Mặt khác, dưới tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường trong xã hội hiện đại

thì thu nhập và giá trị của đồng tiền được đề cao. Người giàu mải miết kiếm tiền làm

ăn nên tiền bạc có thể dư thừa nhưng thời gian họ dành cho con cái, gia đ ình lại rất

khan hiếm, còn những người nghèo thì phải vật lộn kiếm sống ít có điều kiện thời gian

nghĩ đến nhân phẩm đạo đức. Thực tế đó đã tác động mạnh mẽ đến từng gia đình, thu

hút các thành viên theo dòng chảy của xã hội. Con người bị hấp dẫn theo chiều hướng

cực đoan, say xưa làm ăn để kiếm ra thật nhiều tiền nên giá tri gia đình bị cọi nhẹ, đạo

đức truyền thống bị lung lay trước sức ép của cuộc sống đô thị. Vì vậy, không chỉ có

những quan hệ giữa con người với con người với nhau trên thị trường bị đồng tiền chi

phối mà cả những quan hệ đạo đức ừong gia đình cũng bị sức ép của đồng tiền làm

hủy hoại. Việc giáo dục con cái, phụng dưỡng cha mẹ bị xao lãng và đặt xuống dưới

nhu càu kinh tế và hiện tượng buông lỏng chức năng giáo dục gia đình của một số bộ